19. Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ։ Մեռյալ ծովի ջուրն այնքան աղի է, որ այնտեղ ոչ մի կենդեանի էակ չի կարող ապրել: Արևմտյան Ասիայի տոթակեզ անանձրև կլիմայի պատճառով անչափ շատ ջուր է գոլորշիանում ծովի մակերևույթից, իսկ լուծված աղերը մնում են ծովում ու մեծացնում ջրի աղիությունը: Ծովում խորանալուն զուգընթաց` աղիությունը աճում է: Աղերը Մեռյալ ծովի քառորդ մասն են կազմում, նրա մեջ աղերի ընդհանուր քանակը քառասուն միլիոն տոննա է:
20. Օգտվելով տրված բառերից` բացատրի´ր, թե ընդգծված բառերը նախադասություններից յուրաքանչյուրում ի՛նչ իմաստով են գործածված:
1.Եփվել, բորբոքվել: Ջուրը թեյնիկում վաղուց արդեն (եռում–եփել) էր, բայց նա չէր նկատում: Բարկությունից արյունը (եռում-բորբոքվել) էր երակներում, սիրտը տակն ու վրա էր լինում:
2.Ուղեկցել, ընկերություն անել, միանալ:
(Ընկերացել-ընկերություն անել) է դիմացի շենքում ապրող մի տղայի հետ: (Ընկերացան-միանալ), որ միասին անեն իրենց ուժերից վեր այղ գործը: Մինչև քաղաք ընկերանամ-Ուղեկցել քեզ, որ մենակ չգնաս:
3.Կռել, թակել, գանահարել, քննել:
Ավազակներն այնպես էին (ծեծել-գանահարել) խեղճին, որ ձին թողել ու փախել էր: Այնպես համառորեն է (ծեծում-թակել) դուռը, կարծես վստահ է, որ տանը մարդ կա: Երկաթը տաք-տաք են (ծեծում-Կռել): Այդ հարցն այնքան (ծեծեցին-քննել), որ ոչ մեկին այլևս չի հետաքրքրում:
4.Ավարտել, վերջը տալ (ուտել):
Գործը (վերջացնելուց-Ավարտել) հետո, երկար ժամանակ դրան այլևս չէր անդրադառնում: Մեկն իր բաժին միրգն արագ (վերջացրել-վերջը տալ) էր ու դունչը մեկնել վանդակի շուրջը խմբված երեխաներին, որ էլի տան:
21. Տրված գոյականներից նորերը կազմի՛ր` ուհի, ստան, ոց, ություն ածանցներով:
11. Տեքստը փոխադրի՛ր կաթսայագործ վարպետի անունից՝ վերաբերմունք արտահայտելով և հետևություն գրելով: Հնդկաստանի Պոնդիշերի քաղաքում փղերին փոքրիկ հանձնարարություններ տալու սովորություն կա: Երբ լավ են բացատրում, խելացի կենդանին կարողանում է ինքնուրույն շատ լավ կատարել տրված հանձնարարությունը: Մի անգամ մի փղի հանձնարարել էին ծակ կաթսան կաթսայագործի մոտ տանել՝ նորոգելու: Փիղն սպասեց, մինչև վարպետն աշխատանքն ավարտեց, ու ետ բերեց կաթսան: Սակայն գործը վատ էր արված: Փղին ցույց տվեցին, որ կաթսայից կաթում է և նորից ուղարկեցին վարպետի մոտ: Փիղը ճանապարհին կաթսան լցրեց աղբյուրի ջրով և կնճիթով կաթսան պահեց կաթսայագործի գլխավերևն այնպես, որ ջուրը կաթի նրա դեմքին: Վարպետը հասկացավ ու այս անգամ կարգին նորոգեց կաթսան:
Ես տեսա որ Հնդկաստանում Պոնդիշերի քաղաքում փղերի փոքրիկ հանձնարարություններ տալու սովորություն կա։ Երբ լավ են բացատրում, խելացի կենդանին կարողանում է ինքնուրույն շատ լավ կատարել տրված հանձնարարությունը։ Մի անգամ մի փղի հանձնարարել էին շակ ինձ մոտ բերեին նորոգելու։ Փիղը սպասեց մինչև աշխատանքը ավարտեցի և ետ տարեց կաթսան։ Սակայն գործը վատ էի կատարել։ Փղին ցույց տվեցին, որ կաթսան կաթում է և նորից ուղարկեցին ինձ մոտ։ Փիղը ճանապարհին կաթսան լցրեց աղբյուրի ջրով և կնճիթով կաթսան պահեց իմ գլխավերևն այնպես, որ ջուր կաթի իմ դեմքին։ Ես հասկացա ու այս անգամ կարգին նորոգեցի կաթսան։
12.Տեքստը համառոտի՛ր ։ Երկու ընկեր անապատով գնում էին: Ընկերներից մեկը ծարավից թուլացավ, ընկավ: Իսկ մյուսը, որի մոտ ջուր կար, ոչ օգնեց ընկերոջը, ոչ էլ նույնիսկ ջուր տվեց: Թողեց, հեռացավ: Աղետյալը վերջին շնչում ընկած մնաց: Բարեբախտաբար եկավ, մի քարավան հասավ այդտեղ: Մարդիկ կիսամեռ տղային գտան, ջուր տվեցին ու նրան ուշքի բերեցին: Տղան, նորից առույգացած, շարունակեց ճամփան: Գնա՜ց, գնա՜ց, հասավ ընկերոջը: Բան չասաց, լուռումունջ շարունակեց ճամփան: Երբ լեռնոտ մի կածանով էին անցնում, ջուր չտվող ընկերը սայթաքեց, ընկավ ու չկարողացավ ոտքի կանգնել: Ոտքը կոտրվել էր: Ընկերը նրան շալակն առավ, մեծ դժվարությամբ տարավ հայրենի քաղաքը, հասցրեց տուն, կնոջ մոտ: Ու հրաժեշտ տվեց. -Է՜հ, մնաս բարով, եղբա՛յր: Քանի կանք, դու մարդկանց քո ջրից պատմիր, ես՝ իմ շալակից:
Երկու ընկեր անապատով գնում էին: Ընկերներից մեկը ծարավությունիցը նկավ: Իսկ մյուսը, որի մոտ ջուր կար, չօգնեց ընկերոջը, ոչ էլ ջուր տվեց: Թողեց, հեռացավ: Աղետյալը վերջին շնչում ընկած մնաց: Բարեբախտաբար եկավ, մի քարավան այդտեղ հասավ: Մարդիկ տղային գտան, ջուր տվեցին ու ուշքի բերեցին: Տղան, նորից շարունակեց ճամփան: Գնա՜ց, հասավ ընկերոջը: Բան չասաց, լուռումունջ շարունակեց ճամփան: Երբ լեռնոտ մի կածանով էին անցնում, ջուր չտվող ընկերը, ընկավ ու չկարողացավ ոտքի կանգնել: Ընկերը նրան շալակն առավ, մեծ դժվարությամբ տարավ հայրենի քաղաքը, հասցրեց տուն, կնոջ մոտ: Ու հրաժեշտ տվեց. -Է՜հ, մնաս բարով, եղբա՛յր: Քանի կանք, դու մարդկանց քո ջրից պատմիր, ես՝ իմ շալակից:
Զօրաւոր առիւծ մը, որ նստած էր ժայռի մը վրայ, կը տեսնէ որ գազանները սարսափահար կը վազէին։ Առիւծը կը հարցնէ, թէ ինչո՞ւ կը փախէին եւ որմէ՞ կը վախնային։ –Դուն ալ փախիր,- կ’ըսեն,- որովհետեւ մարդը կու գայ։ –Ո՞վ է մարդը,- կը հարցնէ Առիւծը,- եւ ի՞նչ է անոր ուժը, որ կը փախիք անկէ։ –Կու գայ եւ քեզի ալ կը վնասէ,- կ’ըսեն։ Իր ուժերուն վստահ՝ Առիւծը կը մնայ իր տեղը։ Եւ ահա կու գայ հողագործ մարդ մը։ –Եկուր կռուինք,- կ’ըսէ հպարտ Առիւծը։ –Շատ լաւ,- կ’ըսէ մարդը,- բայց քու զէնքերդ հետդ են, մինչ իմիններս տունն են։ Քեզ կապեմ, որպէսզի չփախիս, իսկ ես երթամ եւ բերեմ զէնքերս, որպէսզի կռուինք։
Առիւծը կ’ըսէ. –Երդում ըրէ, որ պիտի գաս եւ ես կ’ընդունիմ ըսածդ։ Մարդը երդում կ’ընէ եւ Առիւծը կը համաձայնի կապուիլ։ Մարդը կը հանէ պարանը եւ Առիւծը պինդ* կը կապէ կաղնիի ծառին, ապա ծառէն կը կտրէ հաստ ճիւղ մը եւ կը սկսի զարնել Առիւծին։ Առիւծը կը գոչէ. –Աւելի զօրաւոր եւ անխնայ զարկ կողերուս, որովհետեւ այս խելքիս միայն այսպիսի ծեծ կը վայելէ։
Փաթեթի առաջին առակը կարդա’ և փոխադրի’ր արևելահայերեն։
Զորավոր առյուծը, որ նստած էր ժայռին, տեսավ-որ գազանները սարսափահար վազում էին։ Առյուծը հարցնում է , ինչո՞ւ էին փախնում և ո՞ւմից էին վախենում։ –Դու էլ փախի’ր,-Ասացին Առյուծին,- որովհետև մարդը գալիս է։ –Ո՞վ է մարդը,- Առյուծը հարցրեց,- Եվ ինչո՞ւ եք մարդուց վախում, որ փախնում եք։ –Կգա ու քեզ կվնասի,- Ասացին։ Առյուծը այնքան ուժեղ էր, որ նա մնաց իր տեղը և չվազեց։ Եվ ահա գալիս է հողագործ մարդը։ –Արի կռվենք,- Ասաց հպարտ Առյուծը։
–Շատ լավ,- Ասաց մարդը,- բայց քո զենքերը քո մոտ են, իսկ իմը տանը։ Ես քեզ հիմա կապեմ որ չփաղնես, իսկ ես գնամ զենքի ետևից։
Առյուծը ասում է․ –Երդում տուր, որ կագաս ես էլ կընդունեմ ասացտ։ Մարդը երդում տվեց և Առյուծը համաձայնվեց, որ իրեն կապեն։ Մարդը հանեց պարանը և Առյուծին պինդ կապեց կաղնուն, ապա ծառից կտրեց մի հաստ ճյուղ և սկսեց զարկել Առյուծին։
Առյուծը ասաց. –Ավելի ուժեղ և անխնայ զարկ կողքերս, որովհետեւ այս խելքիս միայն այսպիսի ծեծ է պետք։
Գրի’ր առակի ասելիքը։ Պետք է մեկ մեկ լսել ուրիշներին։ Պետք է լինել խելացի։ Պետք չէ լինել ինքնավստահ։
Նախագծի նպատակ – Իմանալ լավաշի ամբողջ պատմությունը
Ամփոփում – պատում բլոգում
Անվան ծագումնաբանություն
«Լավաշ»-ը հայերեն բառ է, որը գոյացել է երկու արմատներից՝ «լավ» և «աշ», ինչը բառի բուն իմաստով՝ «Լավ ուտ»՝ լավ ուտելիք է նշանակում։ «Աշ» բառից է գոյացել «խաշ», «խաշլամա», «խաշու» և այլն։ «Աշ» բառի ձայնափոխվածն է «ուտ» բառը, որից գոյացել են «կուտ», «ուտելիք», «ուտել» և այլն։ Բնիկ հայկական «աշ» ու «ուտ» բառերը տարածված են աշխարհի բազում լեզուներում, օրինակ անգլերենում “eat”, “food” տեսքերով։
Լավաշ թխող հայերն Արևմտյան Հայաստանում, լուսանկարը՝ մինչև 1906 թվական
Միջնադարյան հայկական գրականության մեջ լավաշը հիմնականում հանդիպում է լաւշ (lawš) կամ դրանից բխող լօշ (loš) տարբերակով։ Այս տարբերակը հանդիպում է միջնադարյան հայկական մի շարք աղբյուրներում («Գիրք վաստակոցում», Գրիգոր Տաթևացու, Մինաս Թոխաթցու, Ալեքսիանոս բժշկի աշխատություններում, հիշատակի գրություններում, ֆոլկլյորում և այլն), սակայն հայերենում բառը, ամենայն հավանականությամբ, առաջացել է ավելի վաղ և օգտագործվել է «մանուշակ» իմաստով։ Անվանումը հանդիպում է արդեն 6-7-րդ դարերում «Բառք Գաղիանոսի» բառարանում։Երեմիա Մեղրեցին իր «Բառգիրք հայոց» (1698 թվական) աշխատության մեջ լավաշ բառը մեկնաբանում էր որպես «բարակ հաց»։
-4- Հայրիկը նստել էր թախտի եզրին և ժպտում ու տնքում էր։ Նրա մեջքն, ուրեմն, նորից ցավում էր։ Բայց թե ինչու էր ժպտում՝ ես չէի կարողանում հասկանալ։ — էդ ռադիոն էդ ի՞նչ է երգում,- հարցրեց նա։ — Կոմիտաս։ — Ինքը գրե՞լ է, թե ինքը երգում է։ — Ինքը գրել է, ինքը կոմպոզիտոր է։ Նա ժպտում էր, ապա ասաց. — Ապրես, որ պատմությունն էդքան լավ ես սովորում։ — Ո՞վ ասաց։ — Ուսուցիչները եկել, ինձ օգնում էին։ Վաղվա դասերդ գիտե՞ս։ — Գիտեմ։ — Շնորհակալություն,— ասաց նա։— էդ ոչինչ, որ խոզերը չես գտել, ես հիմա կգնամ կբերեմ։ — Հիմա մութ է,— ասացի ես։ — Գելը երեկ գիշեր Մուշեղի խոզերն անտառում ջարդել է, վախենում եմ մերոնց էլ վնասի։ Նա ամեն վայրկյան ուզում էր թախտից ելնել և չէր ելնում։ Նա չէր ուզում թիկնել, բայց, ի վերջո թիկնեց։ — Որ պառկում եմ՝ չի ցավում,— ասաց նա։— Միայն Պա՞րզ բացատը նայեցիր, թե ուրիշ տեղեր էլ փնտրեցիր։ — Պարզ բացատը նայել եմ,— ասացի ես։ — Ուրեմն, էլ Պարզ բացատ չեմ գնա,— ասաց նա,— ափսոս, ես հույս ունեի, թե էնտեղ կլինեն։ — Չգիտեմ,— ասացի ես,— կածանը խաշամով ծածկված էր, իմ նայածը չգիտեմ Պա՞րզ բացատն էր, թե մի ուրիշ բացատ: — Բացատի եզրին մի մեծ կաղնի՞ կար։ — Մի մեծ կաղնի կար, կաղնու տակ մի աղբյուր կար,— ասացի ես։ Ցավից ծամածռվելով նա ելավ միանգամից և փնտրեց գլխարկը։ Նա այնքան էր հոգնած, որ չէր հասկանում, որ գլխարկը ձեռքին է։ — Ափսոս, որ Պարզ բացատում չեն եղել,— ասաց նա,— ուրեմն հեռացել, հասել են խոր բացատ։ — Քո մեջքը ցավում է,- ասացի ես։ Նա ծաղրեց իր ցավը. — Որ մթան մեջ աչքդ լարում ես՝ ցավը մոռացվում է։ — Ես քեզ հետ գալիս եմ,— ասացի ես։ Նա ինձ շոյեց. — Դու էսօր շատ ես ման եկել, հաց կեր, մի քիչ հանգստացիր ու քնիր։ Երբ նա թաղվում էր մթան մեջ, ես բարձր ասացի. — Ես էլ եմ գալիս։ — Ո՛չ,— կտրուկ ասաց նա,— դու գիրքդ կարդա։ Մթան մեջ՝ հաչոցով ու փափուկ թափով մի բան անցավ. շունն էր, գնում էր իմ հայրիկի հետ փնտրելու, հեռու անհայտություններում գտնելու, բերելու մեր խոզերը, որոնց միսը ամբողջ ձմեռ ես պետք է ուտեի, որոնց գնով ես պետք է հագնեի տաք վերարկու, ունենայի դահուկներ, դահուկային կոշիկներ, փափուկ վզնոց, ականջակալ գլխարկ… Մայրիկը ընթրիքի սեղան էր փռում։ Ռադիոն կամացուկ երգում էր։ Գրասեղանին շոյիչ կաթնալույս էր մաղում լուսամփոփը։ Սպիտակ սփռոցին մարմրում էր լավ թխած սպիտակ հացը։ Հացի կողքին՝ կարմիր տապակած կարտոֆիլը։ Կարճ բոցերով վառվում էր օջախի փայտը։ Թեյամանը մեղմ չխկչխկում էր։ Եվ թեյի արծաթե գդա՛լն էր շատ գեղեցիկ, և ընկույզի դարչնագույն մուրաբա՛ն, որ փայլփլում էր կաթնալույսի մեջ, և գիշե՛րն էր թավ ու տաք, և տխո՛ւր էր միայնակ ծղրիդի ընդհատ երգը, որ լսվում էր երբեմն սեղանի մոտից, երբեմն՝ օջախի, երբեմն՝ իմ թախտի։ Այդ բոլորը տխուր ու գեղեցիկ էին և ստեղծված էին ինձ համար, բայց ես արժանի չէի դրանք ուտելու, դրանք զգալու, դրանց նայելու, դրանք լսելու։ — Ես հաց չեմ ուտում,— ասացի ես, մտա անկողին և շուռ եկա դեպի պատը։ Եվ բրդի ու փետուրի փափկությո՛ւնն էր ափսոս, և անկողնի ճերմակ մաքրությո՛ւնը։ Մայրս մոտենում էր, ես աչքերս փակեցի։ Նա ծածկեց իմ մեջքը և մրմնջաց. — Երեխաս էսօր շատ է չարչարվել։
Հարցեր և առաջադրանքներ՝
Քո կարծիքով ինչո՞ւ է պատմվածքը վերնագրված «Հացը»: Իմ կարծիով պատմվացը կոչվում է «Հացը», որովհետև նարանք աշխտում են որպիսի վստկեն իրենց հացը։
Հաց բառով գտիր և գրիր առածներ, ասացվածքներ: Հացը գցիր ջուրը, ձուկը չիմանա, աստված կիմանա Հացի զոռ, բանի քոռ Հացի կտրածը թուրը չի կտրի Բերան կա հաց չկա, հաց կա բերան չկա: Անխիղճ մարդի հացը երկաթ կդառնա: Անբանը հաց ուտելիս առողջ է, աշխատելիս՝ հիվանդ: Աշխատանքը սև է, հացը`սպիտակ: Ղարիբի հացը լեղի է, ջուրը՝ թույն: Առանց հացի չի լինի աշխատել, իսկ առանց գինու՝ պարել: Ավելի լավ է հացը ջրով, քան կարկանդակը՝ դժբախտությունով: Հաց ու պանիր, կեր ու պարիր։ Հաց ըսին հասավ,գործ ըսին փախավ: Հաց ու պանիր, կեր ու բանիր։
Աշնան արևը մեղմորեն ջերմ էր։ Աշնան մեղմ արևի մեջ գեղեցիկ էին ծիծեռնակների լուռ բները, այգու խնձորենիները, որոնք դեռ ունեին մի երկու խնձոր, իմ մայրիկի մեղմ ժպիտը, շիկավուն շունը, որ պառկել էր իմ ոտքերի մոտ ու ննջում էր, և աքաղաղի կարմիր կատա՛րը, և կեռասի ծառը, որ հանկարծ սկսեց ծվծվալ։ Ես նայեցի այգուն, տեսա կեռասի ծառը և դեղնափորիկ թռչունին, որ այդքան ուշ աշունով ծառին կեռաս էր գտել և զարմանքից ծվծվում էր։ Ես հասկացա, որ աշնան մեղմ արևի մեջ ամեն ինչ թախծոտ ու գեղեցիկ է և միակ տգեղը ես եմ, որովհետև ձևացնում եմ, թե գրքի պատճառով չէի ուզում մեր խոզերը փնտրելու գնալ։ Ես, ուրեմն, ասացի. — Գիրքը խոզերի մոտ կկարդամ։ — Շնորհակալ կլինեմ,— ասաց իմ հայրիկը։— Ուզում ես՝ շունը թող մնա հավերին պահակ, ուզում ես՝ հետդ տար։ Շնորհակալություն,— կրկին ասաց նա, և ես մի քիչ ամաչեցի։ — Լավ,— ասացի ես,— շունը հետս կտանեմ։ Նրանք ինձ հագցրին բրդե տաք ու փափուկ սվիտեր, որ մայրիկն էր երեկոները գործել ինձ համար, հագցնել տվին ռետինե տակերով թեթև կոշիկներ, որպեսզի կաշվե կոշիկներով խոտերի վրա հանկարծ չսայթաքեմ, և ինձ նայեցին գուրգուրանքով, քանի որ սվիտերն ինձ շատ էր սազում, և ես իրենց որդին էի։ — Հիմա՞ գնամ,— ասացի ես։ — Քո և հորեղբոր ճանապարհը մինչև Կույր աղբյուր նույնն է, հորեղբոր հետ մինչև Կույր աղբյուր գնա, էնտեղից կթեքվես Թփուտ կածանով դեպի Պարզ բացատ։ Շունը չէր ուզում գալ։ Ես նորից կանչեցի, նա դանդաղ ելավ ու ծուլորեն հետևեց մեզ։ Նա ճանաչում էր Դիմաց անտառի գող ուրուրին, Դիմաց անտառի գող ուրուրը ճանաչում էր նրան։ Նրանք վաղուցվա ծանոթներ էին։ Դիմաց անտառի գող ուրուրը չէր ճախրում բազեի պես բաց ու բարձր, նա մեր հավերին մոտենում էր թփից թուփ և ծառից ծառ անցնելով, գրեթե սողալով։ Շունը դարձյալ կանգ առավ։ Ես տեսա գորշ ուրուրի գողունի թռիչքը թփուտից թփուտ, բայց մտածեցի, որ շանը տանում եմ նույնքան կարևոր գործի, ինչքան կարևոր է հավերի հսկողությունը, և սուլոցով կանչեցի շանը։ Նա մեր ետևից գալիս էր ակամա, ապա, երբ գյուղից դուրս էինք եկել, և մոռացել էր ուրուրի մասին, ուրախ վնգստոցով առաջ սլացավ ու գնաց։ Նա կարոտել էր անտառին, խոզերին, վազքին, հոգնածությանը։ Տանը իմ գրասեղանն էր, լուսամփոփի ջերմ ու շոյող լույսը, իմ փոքրիկ գրադարանը, ռադիոյի մեղմ երգը և, իմ թախտին, ուղտի բրդից գործած հաստ շալը՝ ցերեկային նիրհի համար։ Անտառում արջերն էին, փղերը, վագրերը, հովազները, սատանաները, դևերը և հրեշները, մեր խոզերից և իմ ազնվությունից բացի, բոլորն էլ անտառում էին, և ես գնում էի դանդաղ` իմ հորեղբորից ետ մնալով։ Ես բացել էի գիրքը և գնում էի գրքին նայելով, իբր թե չեմ կարողանում կտրվել գրքից և ետ եմ մնում կարդալու պատճառով։ Կույր աղբյուրի մոտ, որտեղ ճամփաբաժանն էր, շունը կանգնել էր և սպասում էր մեզ։ Աղբյուրը Կույր էր կոչվում, որովհետև իր խորքերից նա մանրահատիկ ավազ էր հանում, ավազը փակում էր նրա ակը։ Աղբյուրը դարձյալ լցվել էր մանրահատիկ ավազով ու տիղմով, փակ ակունքի ետևում, գետնի տակ աղբյուրը գուցե խեղդվում էր։ Իմ հորեղբայրը նայում էր արդեն ճահիճ դարձող աղբյուրին։ Հանդի իր պայուսակից նա հանեց հանդի իր ուտելիքը, խաշած հավը կիսեց, փաթաթեց լավաշ հացի մեջ, այդ փաթեթը փաթաթեց թերթով և դրեց իմ թևի տակ։ Եվ գլխով ցույց տվեց Պարզ բացատի կածանը։ — Ուզում եմ ջուր խմեմ,— ասացի ես։ — Պարզ բացատի աղբյուրից կխմես,— ասաց նա,— մեծ կաղնու տակ է, գնացեք։ Ուրախ կլանչոցով շունը նետվեց դեպի կածան։ Մի պահ ես էլ ուրախացա ու վազեցի։ Խաշամը խշխշում էր խլացնելու չափ ուժգին ու չոր։ Այդ խշխշոցն էր, երբ վազում էի՝ իմ ականջներում միայն այդ խշխշոցն էր։ Խաշամը հասնում էր ծնկներիս։ Երբ կանգ էի աոնում՝ լուո լռություն էր, այդ լռության ու լույսի մեջ հազիվ լսելի սվսվալով օրորվում էին թափվող տերևները։ Սև մոշահավը կչկչոցով թոավ իմ ոտքերի տակից, և դարձյալ խոր լռություն էր։ Ինձ թվում էր, թե ես լսում եմ անտառի խաղաղ շնչառությունը։
Հարցեր և առաջադրանքներ՝
Բացատրիր ընդգծված բառերը: նիրհել- Ննջել, կիսաքուն վիճակի մեջ լինել կածան-Ոտքի նեղ ճանապարհ Խաշամ-ծառերից թափված աշնան տերևներ
Բացատրիր հետևյալ նախադասությունը` Ես հասկացա, որ աշնան մեղմարևի մեջ ամենինչ թախծոտ ու գեղեցիկ է, և միակ տգեղը ես եմ: Ես հասկացա որ ամենինչ գեղեցիկ է իսկ ես տգեղ։
Ինքդ կազմիր հարցեր և առաջադրանքներ երկրորդ հատվածի վերաբերյալ:
Ինչ եղանակ էր հեքիաթում։ Ինչ կենդնու հետ գնցին խոզերին փնտրելու։ Դուրս գրիր քեզ անծանոթ բառերը։
,_until_1906).jpg)
