Վ․ Սարոյան․«Առաջին օրը դպրոցում» առաջին մաս

  • Մգեցրած բառերի բացատրությունները բառարանից դուրս գրիր և սովորիր։

օտարոտի-Օտար

ապշեցրեց-զարմացրեց

 հաշմել-վնասել

զվարճալի-ուրախ

  • Գրիր մեկական նախադասություն տեխստի մգեցված բառերից յուրաքանչյուրով։

Մի օտարոտ մարդ եկավ հայացստան շրջելու։

Կինութաթրոնում մուլտֆիլմը շատ հետաքրքիր էր և զվարճալի։

ֆուտբոլիստները խաղի ժամանալ իրար հաշմեցին։

Ծաղիկը ապշեցրեց ընկեր Շուշանին իր գեղեցկությամբ։

  • Դեղինով նշված բառերը բառակազմորեն վերլուծեք, դրանց արմատներից որևէ մեկով կամ երկուսով նոր բառեր կազմեք։

սրտնեղիչ– սիրտ-նեղ-իչ-բարդ ածանցավոր-Սրտաբաց

աղբարկղը-Աղպ-արկղ-բարդ-աղաբակույտ

 նախասենյակում– Նախ-ա-սենյակ-բարդ-ճաշասենյակ

  • Ինչպե՞ս էր տնտեսուհի Էմին սպասում Ջիմին։

 Նա մռայլ կիտել էր հոնքերը և չարացած էր ամենքի դեմ, մինչև որ տեսավ Ջիմին: 

  • Արդյոք Ջիմը հավանեց դպրոցը, ինչո՞ւ։

Նա հավանես դպրոցը, որովհետև նա այնտեղ ունեցալ լավ ընկեր։

  • Ինչպիսին էր Ջիմի ուսուհին։

Առաջին դասարանի ուսուցչուհի միսս Բիննին բոլորովին չարացած պառավ մի լեդի էր: 

  • Երբ որ աստղը քնում է, ի՞նչը կզարթնի ըստ ձեզ։
    Իմ կարծիքով կարդնանա արևը։

Филипок

Найдите в тексте ответы на вопросы и прочитайте их.
1. Почему Филипку стало скучно в доме?
Потому что дома никого не было.

2. О чём думал Филипок, стоя перед школой?
Он думал, что учитель его прогонит

3. Кто представил Филипка, что сказал о нём?
Его представили ребята

4. Почему учителю стало жалко Филипка?
Потому что он плакал.

5. За что похвалил мальчика учитель?
Учитель его похвалил, потому что он немого знал буквы.

Задания.

Соедини слова по смыслу:

отец                                                                                 схватился

изба (избушка)                                                             открыл

отворил                                                                          русское национальное жилище

ухватился                                                                      тайком

украдкой                                                                        подожди

погоди                                                                             папа

Отец папа
изба (избушка) русское национальное жилище
ухватился  схватился
погоди подожди
украдкой тайком
отворил открыл

К словам из первого столбика подберите соответствующие из второго.

большие                                                       шапка
строгий                                                         шарф
старший                                                       мальчик
красный                                                       брат
полное                                                          бабушка
отцовская                                                    буквы
добрая                                                          учитель
маленький                                                 школа
горячая                                                        ведро
начальная                                                  печка

Большие буквы
Строгий учитель
Старший брат
Красный шарф
Полное ведро
Отцовская  шапка
Добрая бабушка
Маленький мальчик
Горячая печка
Начальная школа

К данным словам подберите из текста слова с противоположным значением.
Весело, потерять, новый, закрыть, проснуться, пуста, говорить.
Весело – скучно
Потерять – найти
Звакрыть – открыть
Проснуться – встать
Пусто – полно
Говорить – молчать

Проверьте, правильно ли вы поняли содержание рассказа. Согласитесь или возразите.
1. Филипку было скучно дома, поэтому он решил пойти в школу.
Согласна
2. В школе было очень тихо.
Согласна.

3. Филипок сказал учителю, что он Костюшкин брат.
Не согласна

4. Филипок очень хорошо умел читать.
Не согласна

5. Он сам научился читать.
Не согласна
6. Учитель похвалил Филипка.
Согласна

7. Учитель сказал мальчику, чтоб он пришёл в школу через год.
Не согласна

Домашнее задание: «Филипок» читать

Վ․ Սարոյան «Գեղեցիկ, սպիտակ ձիու ամառը» Երկրորդ մաս

Առաջադրանքներ

  • Սևացրած բառերի բացատրությունները գտիր բառարանում։

 շառավիղն-գիծ

հուժկու– ուժեղ

վիթխարի-մեծ

վայրագ– բարկացած

քմահաճ– կամակոր

սրընթաց– շատ արագ

  • Բառարանի միջոցով բացատրածդ բառերով կազմկր գեղեցիկ բառակապակցություններ։

Բարակ շառավիղն

Հուժկու հարված

Վիթխարի շուն

Քմահաճ տղա

Սրընթաց քամի

  • Դեղինով նշվածները բառակազմորեն վերլուծիր և դրանց ածանցներից յուրաքանչյուրով կազմիր երկուական նոր բառ։

ամենահաստ- ածանցավոր ամենաշատ

բնավորությամբ- անծանցավոր բնավորություն

անզուսպ- ածանցավոր զսպանակ

Սափրիչը- ածանցավոր սափրագլուխ

բնական- ածանցավոր բնագետ

  • Արամի զարմիկ մուրադն իր խելառ բնավորությամբ ում էր նման։

 Իմ զարմիկ Մուրադը մեր գերդաստանի այդ խենթ երակի բնական շառավիղն էր։

  • Մի քանի բառով բնութագրիր քեռի Խոսրովին։

վիթխարի, սև մազերով։

  • Բացատրիր մոխրագույնով նշված արտահայտության իմաստը։

Ծնունդ էր առել իմաստը նշանակում է ծնվել

Ինքնաստուգում

  1. 3000000, 3685, 428883, 2560, 785555554  թվերից առանձնացրեք նրանք, որոնք բաժանվում են 5-ի։
    3000000, 3685, 2560։
  2. 2052, 12557, 1470, 256403  թվերից առանձնացրեք նրանք, որոնք բաժանվում են 2-ի։
    2052, 1470,
  3. 10000000, 25008, 15760, 154062  թվերից առանձնացրեք նրանք, որոնք բաժանվում են 10-ի։
    10000000, 15760,
  4. 10006, 400005, 100, 1224,  400004  թվերից  առանձնացրեք  նրանք, որոնք  բաժանվում են 3-ի։
    10006, 100,
  5. 3033, 12004, 1972, 829, 1020006  թվերից առանձնացրեք նրանք, որոնք բաժանվում են 9-ի։
    3033
  6. , 1004, 1051, 2000924, 5011062 թվերից առանձնացրեք նրանք, որոնք բաժանվում են 4-ի։
    1004, 2000924, 5011062
  7. Օգտագործելով բաշխական օրնեքը ՝ հաշվե՛ք առավել հարմար եղանակով․

106‧78-106‧48=106x(78-48)=1484

14‧28+14‧42=14x(28+42)=980

104·25+104·35+104·40=104x(25+35+40)=10400

18·15+18·25+18·40=18x(15+25+40)=1440

8. Օգտագործելով բաժանման հատկությունները՝ հաշվե՛ք առավել հարմար եղանակով․

(50250+4500):50 =1095

(490·224):70=1568

9.Հաշվեք արտահայտության արժեքը կիրառելով բաշխական օրնեքը․

60‧(12+38)=60‧12+60‧38=3000

40‧(64+38)=40‧64+40‧38=4080

10.Աստղանիշը փոխարինիր թվանշաններով այնպես, որ ստացված թիվը բաժանվի 3-ի․

 30000*8
*=4
3000048

11. Աստղանիշը փոխարինիր թվանշաններով այնպես, որ ստացված թիվը բաժանվի 9-ի․

402*1
*=2
40221

12.Հաշվիր գումարը՝ գումարումը փոխարինելով
բազմապատկումով՝
37+37+37+37+37+37+37=259
105+105+105+105+105+105+105=735

13. Կիրառելով գումարման տեղափոխական օրենքը հաշվել առավել հարմար եղանակով՝

7780+254+200+20=7780+20+200+254=8254

14. Կիրառելով գումարման զուգորդական օրենքը հաշվել առավել հարմար եղանակով՝
289+60+40=289+(60+40)=389

15. Կիրառելով բազմապատկման տեղափոխական և զուգորդական օրենքները հաշվել առավել հարմար եղանակով՝

11‧2‧30‧50=(2×50)(11×30)=230

ԲԱՌԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ

Բառիմաստ

33.Մի բառով գրի´ր:

ա) Առարկա, որը վերից վար կախվելով՝ ծածկում, փակում  է որևէ բան: Դա նաև բեմն է  բաժանում հանդիսասրահից:

վարագույր

բ) Միջատ, որ երկու թև ունի ու բարալիկ կնճիթ, որով սնվում է: Իսկ սնվում է արյունով:

մոծակ

գ) Արհեստավոր, որն զբաղվում է երեսը սափրելու, մազերը կտրելու, հարդարելու գործով:վարսահարդար

դ) Պղնձյա առարկա, որի մեջ մետաղյա լեզվակ է կախված: Բարակ կամ հաստ պարանով լեզվակը պատերին են խփում՝ հնչեցնելու համար:զանգակ

35.Ի՞նչ  է  նշանակում․ բացատրիր մեկին, ով չի ճանաչում այդ առարկան։

հեռախոս, գիրք, սեղան, ականջ, ծաղիկ:
Առարկա, որով զանգում են և խոսում են ինչ, որ մեկի հետ։
Առարկա, որով կարդդում են և սովորում են նոր բառեր։
Փայտե առարկա, որի վրա տարբեր բաներ են դնում։
Առարկա, որով լսում են կամ ականջողներ են կախում։
Առարկա, որը ունի անուշ բույր։

36.Ա և Բ շարքերը համեմատի՛ր և պարզի´ր, թե ո՞րն է դրանց տարբերությունը:

Ա. Արև, թռչուն, ռնգեղջյուր, ստեղծել, մարդ:

Բ. Րևա, ռնչթու, ույջեռնգղր, ծղետսլե, արդմ:

Ա-ի մեջ բառեր են գրված, իսկ Բ-ի մեջ խառն են։

38. Օգտվելով 36 առաջադրանքից փորձի՛ր բացատրել, թե ի՞նչ է բառը:

Բառը այն է որի, տառերը ճիշտ դասավորված են ։

39.Բացատրի´ր, թե  գլուխ  բառը ամեն մի նախադասության մեջ  ի՞նչ իմաստով է կիրառված՝ փոխարինելով  խելք, ղեկավար,  կատար, ծայր, մաս, վրա բառերով: Ո՞ր նախադասության  մեջ գլուխ բառն այլ բառով չես կարող փոխարինել:

Արջը գլուխը բարձրացրեց:
Ուղիղ իմաստ –

Սարի  գլխին ինչ-որ բան է փայլում:
Սարի  վրա ինչ-որ բան է փայլում – փոխաբերական։


Այս մարդը  գլուխ չունի:
Այս մարդը խելք չունի – փոխաբերկան


Գրքի առաջին գլուխը շատ հետաքրքիր էր:
Գրքի առաջին մաս շատ հետաքրքիր էր։

-Իսկ ո՞վ էր ձեր գլուխը,- որոտաց զորավարը՝դիմելով գլխիկոր զինվորներին:
Իսկ ո՞
Ուղիղ իմաստ։վ էր ձեր ծեկավար,- որոտաց զորավարը՝դիմելով գլխիկոր զինվորներին – փոխաբերական։

Ինչ-որ մեկը թերթ է մոռացել պահարանի գլխին:
Ոիղիղ իմաստ։

Գերանի գլխից  բռնի՛ր:

40.Ընդգծված բառը նախադասության մեջ ի՞նչ իմաստով է կիրառված: Այդ բառը ո՞ր նախադասության մեջ է հիմնական իմաստով գործածված:

Ծաղիկը բացվեց ու ձգվեց դեպի արևը:

Հարսանիքի բոլոր կենացները ծաղիկներին էին ուղղված:

Մեր ծնողներն ասում են, թե մենք ենք կյանքի ծաղիկները:

Շատ լավ գործ եք սկսել. սա դեռ ծաղիկն է, պտուղները հետո եք տեսնելու:

Իր երկիրը հասնելուց հետո էլ իշխանը չէր մոռանում այն ամրոցի ծաղիկ տիրուհուն:

Հայաստանի Հանրապետության մարզերը և քաղաքները

Մեր հանրապետության կառավարության նստավայրը մայրա­քաղաք Երևանն է: Այստեղ են կայացվում մեր երկրի համար ամե­նակարևոր որոշումները: Իսկ հիմա պատկերացնենք, թե ի՞նչ կկա­տարվեր, եթե հեռավոր կամ թեկուզ և մայրաքաղաքին մոտ գտնվող ցանկացած մեծ ու փոքր բնակավայրի առօրյա հարցերով զբաղվեին միայն Երևանում: Իրենց հուզող ցանկացած խնդրի լուծման համար մարդիկ ստիպված պետք է երկար ճանապարհ հաղթահարեին Երևան հասնելու համար: Այդպիսի անհարմարություններից խուսափելու համար Հայաստանի Հանրապետության տարածքը բաժանված Է վարչատարածքային միավորների՝ մարզերի: Դրանք 10-են

Հայաստանի Հանրապետության մարզերը
Վարչական մարզեր Մարզային կենտրոնը

ԱրագածոտնիԱշտարակ
ԱրարատիԱրտաշատ
ԱրմավիրիԱրմավիր
ԳեղարքունիքիԳավառ
ԼոռուՎանաձոր
ԿոտայքիՀրազդան
ՇիրակիԳյումրի
ՍյունիքիԿապան
Վայոց ՁորիԵղեգնաձոր
ՏավուշիԻջևան

Յուրաքանչյուր մարզ ունի իր մարզպետարանը, որը մարզպետի գլխավորութամբ զբաղվում է տվյալ մարզի գյուղերի և քաղաքների զարգացման, բնակչության կյանքին առնչվող հարցերի և շատ այլ պետական խնդիրների լուծմամբ: Բացի այդ, յուրաքանչյուր բնակավայրի խնդիրների լուծմամբ զբաղվում են տեղական ինքնակառավարման մարմինները՝ քաղաքապետի կամ գյուղապետի գլխավորությամբ: Հայաստանի Հանրապետության տարածքում կա ավելի քան 900 բնակավայր: Դրանցից 49-ը քաղաքներ են, մնացածը՝ գյուղեր: Քաղաք­ները միմյանցից տարբերվում են մի շարք հատկանիշներով՝ բնակչու­թյան թվով, տնտեսական գործունեութամբ և այլն:

Հայաստանի ամենախոշոր քաղաքը Երևանն է: Այստեղ են գտնվում մեր հանրապետության նախագահի նստավայրը, կառավարության շենքը, Ազգային ժողովը, բոլոր նախարարությունները: Երևանում կան բազմաթիվ գործարաններ, մշակութային օջախներ, թանգարաններ, համալսարաններ, ժամանակակից հյուրանոցներ և այլն:

Հանրապետության երկրորդ խոշոր քաղաքը Շիրակի մարզկենտրոն Գյումրին է: 1986թ. դեկտեմբերի 7-ին տեղի ունեցած ավերիչ երկրաշարժից հետո այն վերականգնվում է:

Երևանի շուրջը ձևավորվել են մի շարք փոքր և միջին մեծության քաղաքներ, որոնք բազմաթիվ արտադրական, մշակութային և այլ կապերով կապված են մայրաքա­ղաքի հետ: Դրանցից են Աբովյանը, Վայոց Ձորի մարզում Է գտնվում առողջարանային քաղաք Ջերմուկը, որը հայտնի է իր բուժիչ հանքային ջրերով:

Մեր հանրապե­տության քաղաքները անընդհատ զարգանում են, բարեկարգվում, հարստանում ժամանակակից շինություններով, ձեռնարկություններով:

Հարևան երկրներ
հյուսիսում՝ Վրաստան, արևելքում՝ Ադրբեջան, հարավում՝ Իրան, հարավ-արևմուտքում՝ Նախիջևան /Ադրբեջան/, արևմուտքում՝ Թուրքիա

Հարցեր և առաջադրանքներ

  1. Թվարկիր և քարտեզի վրա ցույց տուր Հայաստանի Հանրապետության մարզերը և մարզկենտրոնները:
    ԱրագածոտնիԱշտարակ
    ԱրարատիԱրտաշատ
    ԱրմավիրիԱրմավիր
    ԳեղարքունիքիԳավառ
    ԼոռուՎանաձոր
    ԿոտայքիՀրազդան
    ՇիրակիԳյումրի
    ՍյունիքիԿապան
    Վայոց ՁորիԵղեգնաձոր
    ՏավուշիԻջևան
  2. Ինչո՞ւ է մեր հանրապետութան տարածքը բաժանվել մարզերի: Ովքե՞ր են զբաղվում քաղաքների և գյուղերի տարբեր խնդիրների լուծմամբ:
    Գյուղապետերը և Քաղաքապետերը։
  3. Կազմիր քո բնակավայրին մոտ գտնվող քաղաքների և գյուղերի ցուցակը:
    քաղաքներ․ Աբովյան, Աշտարակ, Մասիս,
    գյուղեր․ Այնթափ, Նոր-պտղնի, Ջրվեժ, Փարաքյար

Կոմիտասի կյանքը և ստեղծագոծությունները

Սողոմոն Սողոմոնյանը ծնվել է 1869 թվականի սեպտեմբերի 26-ին (նոր օրացույցով՝ հոկտեմբերի 8-ին) Փոքր ԱսիայիՔյոթահիա քաղաքում։ Մկրտվել է ծնունդից երեք օր անց Սուրբ Թեոդորոս եկեղեցում և ստացել Սողոմոն անունը։ Հայրը՝ Գևորգ Սողոմոնյանը, մասնագիտությամբ կոշկակար էր, որի ընտանիքը գաղթել էր ՆախիջևանիԳողթն գավառի Ցղնա գյուղից, իսկ մայրը՝ Թագուհի Հովհաննիսյանը, արմատներով Բուրսայից էր, և երբ տղան ծնվեց, նա ընդամենը 16 տարեկան էր։ Սողոմոնը նրանց միակ զավակն էր։ Երկուսն էլ մեծ սեր ունեին երաժշտության նկատմամբ։

Սուրբ Կիրակի եկեղեցի (Արզնի)

Սուրբ Կիրակի եկեղեցի, հայկական վաղ միջնադարի եկեղեցի, որը գտնվում է Հայաստանի Հանրապետության Կոտայքի մարզի Արզնի գյուղի հյուսիս-արևմտյան կողմում, ձորամերձ սարահարթի վրա ընկած փոքր գերեզմանոցում։

Նկարագրություն

Այն վերանորոգվել է երկու անգամ։ Առաջին անգամ հենախորշերի և գմբեթի կզմինդրե ծածկերը փոխարինվել են քարերով՝ 10-11-րդ դարերում։ Երկրորդ անգամ այն վերանորոգվել է 1955 թվականին։ Վերանորոգման ժամանակ բացվել է կիսով չափ հողի մեջ թաղված հուշարձանը և վերականգնվել ճակատների ավերված երեսապատումը։ Հենախորշերի ու գմբեթի ավերված տանիքը փոխարինվել է թիթեղյա ծածկով։ Ներսից այն համեմատաբար լավ է պահպանվել և ոչ մի փոփոխության ու վերանորոգման չի ենթարկվել։

Ճարտարապետական այդ հորինվածքի հիմքը՝ կենտրոնական քառակուսին, չորս կողմից շրջապատված է գմբեթարդներով ավարտված կիսաշրջանաձև հենախորշերով։ Անցումը կենտրոնական քառակուսուց դեպի ութանիստ թմբուկ՝ շուծված է միակտուր քարի մեջ փորված չորս փոքր տրոմպների, իսկ թմբուկից գմբեթ՝ երկրորդ շարքի ութ ավելի փոքր տրոմպների միջոցով։ Առաջին շարքի տրոմպները հենվում են գմբեթակիր, թեթևակիորեն պայտաձև կամարների վրա, որոնք իրենց հերթին հանգրում են գմբեթատակ քառակուսու (2.32 մ x 2.32 մ) պարզ անկյուններին ։

Հետնախորշերը՝ բացառությամբ արևմտյանի, որտեղ տեղավորված է միակ դուռը, ունեն միակտուր քարի մեջ փորված դեպի ներս լայնացող կլոր լուսամուտներ, որոնք իրենց վերին մասով ագուցված են գմբեթարդի շարվածքին։ Նույն ձևի լուսամուտներ կան նաև թմբուկի արևելյան և արևմտյան նիստերի վրա, ունեն համեմատաբար փոքր չափեր և դեպի ներս չեն լայնանում։ Հուշարձանի դռան ուղղանկյուն լայն բացվածքը արտաքինից ունի հորիզոնական բարավոր, իսկ ներսից՝ կիսաշրջանաձև կամար։ Դուռը հատակից բարձր է 40 սմ։

Ներքին քառաբսիդ հորինվածքը արտաքինից պարփակված է ութանիստ ծավալով, որը բարձրանում է քիվով ավարտվող քառակուսի (5.6 մ x 5.6 մ) պատվանդանի վրա՝ կառուցված մեկ շարք բարձրությամբ մաքուր տաշված քարերից։ Պատվանդանի քիվը մեզ հասել է բավական վնասված՝ որոշ քարեր, մեծ մասամբ հարավային ճակատում, սրբատաշ չեն և չունեն պրոֆիլ։ Քիվի արևմտյան ճակատի դռան աջ կողմի երկու քարերը ունեն պրոֆիլի այլ համաչափություններ։

Եկեղեցին կառուցված է կանոնավոր շարքերով տեղական վարդագույն տուֆից տաշված քարից։ Պատի շարվածքի հորիզոնական կարաները ունեն 45° եզրակոսներ։ Բոլոր ճակատները զերծ են հարդարանքներից։

Առաջադրանքներ

Առաջադրանքներ

  1. Օգտագործելով բաժանման հատկությունները՝ հաշվե՛ք
    առավել հարմար եղանակով․

Օրինակ՝  (18+24):6=18:6+24:6=3+4=7

(21+28):7=21:7+28:7=3+4=7

(50+125):25=50:125+125:25=2+5=7

 (24+80):4=24:4+80:4=6+20=26

(16+24):4=16:4+24:4=4+6=10

(160+32):4=160:4+32:4=40+8=48

(12+18):3=12:3+18:3=4+6=10

(455+855):5=455:5+855:5=171+91=262

(324+664):4=324:4+664:4=247

(182+252):14=182:14+252:14=31

2. Օգտագործելով բաժանման հատկությունները՝ հաշվե՛ք
առավել հարմար եղանակով․

Օրինակ՝ (15·8):5=15:5·8=3·8=24

(288·78):16=

(1444·126):18=126:18×1444=7×1444=10108

(135·16):15=135:15×16=9×16=144

(35·22):11=22:11×35=2×35=70

(6·35):5=35:5×6=42

(24·130):6=24:6×130=520

(4011·50):25=50:25×4011=8022

(42·12):7=42:7×12=72

(50·8):25=50:25×8=16

Մաթեմատիկական ֆլեշմոբի խնդիրներ․

 5․Արեգը, Դավիթը և Անին ապրում են նույն շենքում։ Դավիթն ապրում է 2 հարկ բարձր, քան Արեգը, բայց 4 հարկ ցածր, քան Անին։ Ով ո՞ր հարկում է ապրում, եթե Արեգն ապրում է այդ շենքի 3֊րդ հարկում։
Արեգ 3֊րդ հարկ
Դավիթ 5-րդ հարկ
Անի 9 – րդ հարկ

6. Եթե պապիկը ապրի ևս իր ապրած տարիների կեսը և ևս 1 տարի, ապա կլինի 91 տարեկան։ Քանի՞ տարեկան է պապիկը։

91-1=90

1+2=3(մաս)

 90:3=30

30*2=60

7․ Շենքի յուրաքանչյուր հարկի բարձրությունը 4մ է։ Այդ շենքի 5֊րդ հարկի հատակին փռված գորգը գետնից ի՞նչ բարձրության վրա է գտնվում։
4×4=16մ բարձրության վրա

1 2 3 55